Cách diễn tả thì rất đặc thù Trung Hoa (và có phần Việt Nam). Chính vì cách viết mang màu sắc Á châu mà một đồng nghiệp của tôi đã thắc mắc không biết đây là đề thi do chính các chuyên gia của Bộ GDĐT soạn ra, hay là họ lấy từ một nguồn khác. Độc giả du học sinh tôi vừa nhắc trên có cung cấp một trang blog với đoạn văn y chang như trong đề thi của Bộ GDĐT. Thật ra, một vài trang blog khác (chẳng hạn như trang này) cũng có đề thi tương tự, nhưng ngắn hơn. Có thể so sánh 2 bản dưới đây để thấy Bộ GDĐT đã lấy đoạn nào và gọt bỏ đoạn nào:
Hai đoạn văn giống hệt nhau (chữ tô màu vàng là khác nhau) | |
| Một đoạn câu hỏi tiếng Anh trên mạng | Đề thi đại học tiếng Anh 2010, mã đề 358 |
| In the West, cartoons are used to make people laugh. The important feature of all these cartoons is the joke and the element of surprise, Even though it is all very funny, however, a good cartoon is always based on close observation of a particular feature of life and usually has a serious purpose. Cartoons in the West have been associated with political and social matters for many years. In wartime, for example, they proved to be an excellent way of spreading propaganda. Nowadays, cartoons are often used to make short, sharp comments on politics and government as well as on a variety on social matters. In this way, the modern cartoon has become a very powerful force in influencing people in Europe and the United States. Một version khác thấy trên mạng In the West,cartoons are used chiefly to make people laugh. The important feature of all these cartoons is the joke and the element of surprise it contained. Even though it is very funny, however, a good cartoon is always based on close observation of a particular feature of life and usually has a serious purpose. Cartoons in the West have been associated with political and social matters for many years. Nowadays cartoons are often used to make short,sharp comments on politics and government as well as on a variety of social matters. In this way, the modern cartoon has become a very powerful force in influencing people in Europe and the United states. Unlike most American and European cartoons,however,many Chinese cartoon drawings in the past have also attempted to educate people, especially those who could not read and write. Such cartoons about the lives and sayings of great men in china long ago have proved extremely useful in bringing education to illiterate and semi-literate people throughout China. | In the West, cartoons are used chiefly to make people laugh. The important feature of all these cartoons is the joke and the element of surprise which is contained. Even though it is very funny, a good cartoon is always based on close observation of a particular feature of life and usually has a serious purpose. Cartoons in the West have been associated with political and social matters for many years. In wartime, for example, they proved to be an excellent way of spreading propaganda. Nowadays cartoons are often used to make short, sharp comments on politics and governments as well as on a variety of social matters. In this way, the modern cartoon has become a very powerful force in influencing people in Europe and the United States. Đoạn dưới đây không có ở mạng trích dẫn đầu nhưng lại có ở mạng khác Unlike most American and European cartoons, however, many Chinese cartoon drawings in the past have also attempted to educate people, especially those who could not read and write. Such cartoons about the lives and sayings of great men in China have proved extremely useful in bringing education to illiterate and semi-literate people throughout China. |
Đối chiếu đề thi của Bộ GDĐT và các trang blog này tôi có cảm tưởng người soạn đề thi của Bộ cắt và dán nhiều chỗ. Có lẽ đó là lí do tại sao nội dung đề thi rất luộm thuộm về ý tưởng.
Chưa hết, ngay cả một phần trong đề thi 529 cũng lấy từ một nguồn khác. Câu hỏi bắt đầu từ “It’s often said …” hoàn toàn giống một câu hỏi được đăng trên một trang mạng Trung Quốc. Có thể xem bộ câu hỏi tiếng Anh đăng trên trang web của TQ đó ở đây, nhưng những câu hỏi này có lẽ cũng được sao chép từ nguồn nào đó. Để tiện so sánh, bảng dưới đây trình bày hai đề thi. Tuy giống nhau, nhưng các nhà soạn đề thi Việt Nam có xu hướng sửa chữ, và thêm vài đoạn khác. Nhưng không thể loại trừ khả năng những đoạn văn khác cũng lấy từ … nguồn khác!
| Đoạn đề tiếng Anh trên mang | Đề thi tiếng Anh Đại học 2010, mã đề 529 |
| It's often said that we learn things at the wrong time. University students frequently do the minimum amount of work because they're crazy for a good social life instead. Children often scream before their piano practice because it's so boring. They have to be given gold stars and medals to be persuaded to swim, or have to be bribed to take exams. But when you're older? Ah, now that's a different story. Overt the years. I've done my share of adult learning. At 30, I went to a college and did courses in History and English. It was an amazing experience. For starters, I was paying, so there was no reason to be late-I was the one frowning and drumming my fingers if the teacher was delayed, not the other way round. Indeed, if I could persuade him to linger, it was a prize. not a trouble. I wasn't frightened to ask questions and homework was a pleasure not a pain. When I passed. I had passed for me and me alone. not my parents or my teachers. The satisfaction I got was entirely personal. Some people fear going back to school because they worry that their brains have got show. But the joy is that, although some parts have been dull sometimes, your brain has learnt all kinds of other things since you were young. It's learnt to think independently and flexibly and is much better at relating one thing to another. What you lose in the dull department, you gain in the maturity department. In some ways. age is a positive plus. For instance, when you're older, you get more self-controlled. Experience has told you that, if you' re calm and simply do something carefully again and again, at last you'll get the hang of it. The confidence you have in other areas-from being able to drive a car, perhaps--means that if you can't, say, build a chair immediately, you don't, like a child, want to destroy your first pitiful attempts. Maturity tells you that you will, with application, eventually get there. | It’s often said that we learn things at the wrong time. University students frequently do the minimum of work because they’re crazy about a good social life instead. Children often scream before their piano practice because it’s so boring. They have to be given gold stars and medals to be persuaded to swim, or have to be bribed to take exams. But the story is different when you’re older. Over the years, I’ve done my share of adult learning. At 30, I went to a college and did courses in History and English. It was an amazing experience. For starters, I was paying, so there was no reason to be late – I was the one frowning and drumming my fingers if the tutor was late, not the other way round. Indeed, if I could persuade him to linger for an extra five minutes, it was a bonus, not a nuisance. I wasn’t frightened to ask questions, and homework was a pleasure not a pain. When I passed an exam, I had passed it for me and me alone, not for my parents or my teachers. The satisfaction I got was entirely personal. Some people fear going back to school because they worry that their brains have got rusty. But the joy is that, although some parts have rusted up, your brain has learnt all kinds of other things since you were young. It has learnt to think independently and flexibly and is much better at relating one thing to another. What you lose in the rust department, you gain in the maturity department. In some ways, age is a positive plus. For instance, when you’re older, you get less frustrated. Experience has told you that, if you’re calm and simply do something carefully again and again, eventually you’ll get the hang of it. The confidence you have in other areas – from being able to drive a car, perhaps – means that if you can’t, say, build a chair instantly, you don’t, like a child, want to destroy your first pathetic attempts. Maturity tells you that you will, with application, eventually get there. I hated piano lessons at school, but I was good at music. And coming back to it, with a teacher who could explain why certain exercises were useful and with musical concepts that, at the age of ten, I could never grasp, was magical. Initially, I did feel a bit strange, thumping out a piece that I’d played for my school exams, with just as little comprehension of what the composer intended as I’d had all those years before. But soon, complex emotions that I never knew poured out from my fingers, and suddenly I could understand why practice makes perfect. |
Soạn thảo đề thi ở nước ngoài là một việc làm rất công phu. Ở bang New South Wales (Úc), khởi đầu là Bộ Giáo dục kêu gọi các thầy cô giáo từ tất cả các trường đề nghị câu hỏi; sau đó một hội đồng chuyên gia họp và chọn câu hỏi. Các bộ câu hỏi này sẽ được thẩm định bằng cách lồng ghép vào đề thi chính thức thông qua các kỳ thi (nhưng không chấm điểm). Sau khi thu thập đủ dữ liệu, Bộ Giáo dục mới quyết định chọn những câu hỏi khả thi và thích hợp. Trong một số trường hợp, bộ đề thi chuẩn không đủ, thì phải mua dữ liệu đề thi nơi khác, nhưng những trường hợp này chỉ áp dụng cho các kì thi hành nghề chuyên môn chứ không phải thi tuyển sinh đại học hay thi tốt nghiệp trung học. Chẳng hạn như trường hợp thi tuyển bác sĩ ngoại quốc ở Úc, họ mua dữ liệu đề thi của Canada, hẳn nhiên, không phải tất cả. Trong trường hợp sử dụng các tác phẩm đã được đăng tải thì bắt buộc phải có giấy phép của nhà xuất bản hoặc tác giả, và phải ghi lại nguồn bản quyền và xác nhận phép. Nhưng một điều chắc chắn là không bao giờ có chuyện cóp đề thi từ nơi này hay nơi khác, vì làm như thế là vi phạm luật sở hữu trí tuệ và là tội đạo văn, chuyện không thể nào chấp nhận được trong ngành giáo dục, và như thế là một nỗi nhục cho nền giáo dục nước nhà.
Tôi không biết qui trình soạn đề thi ở Việt Nam ngày nay ra sao, nhưng câu hỏi trong đề thi rõ ràng có vấn đề. Những so sánh dữ liệu trên đây cho thấy đề thi tuyển sinh (phần tiếng Anh, Khối D) không phải do hội đồng soạn đề thi của Bộ GDĐT đã soạn ra. Rất có thể những đề thi này được sao chép và "chế biến" từ nhiều nguồn khác nhau. Nhưng ngay cả cách sao chép cũng không thể hiện tính nghiêm túc (formality) của một đề thi tiếng Anh. Soạn giả hay người sao chép hình như không phân biệt được văn viết và văn nói, mặc dù có dấu hiệu cố gắng thay đổi câu văn. Chẳng hạn như "at last" thì đổi thành "eventually"; "dull" thành "rusted up"; "when I passed an exam" (văn nói); hay như kiểu viết tắt như "you'll" lại không thay đổi (mà điều này lại là điều cấm kị trong cách hành văn viết trong thi cử). Hành động sao chép đề thi như thế rất phù hợp với định nghĩa của "đạo văn". Bộ Giáo dục và Đào tạo của một quốc gia 86 triệu dân với một nền văn hiến lâu đời mà phạm lỗi đạo văn thì thật là một xì-căng-đan, một vết nhơ cho nền giáo dục nước nhà.
Theo GS Nguyễn Văn Tuấn (Úc)
Về đề thi môn Tiếng Anh khối D 2010, GS Nguyễn Văn Tuấn có bài nhận xét sau đây:
Dưới đây là trích một câu trong đề thi tuyển sinh đại học năm 2010, môn tiếng Anh, khối D. Nếu cần một bằng chứng về sự ảnh hưởng của Trung Quốc đến học đường Việt Nam trong thời kì hiện nay, thì đề thi tiếng Anh năm nay là một chứng từ khá rõ rệt. Nhưng điều đáng quan tâm hơn là đề thi này có khá nhiều vấn đề về cú pháp tiếng Anh ...
Câu hỏi gồm 7 đoạn văn với 445 từ. Nội dung câu hỏi có thể tóm lược như sau. Truyện tranh của phương Tây chỉ làm cho người ta cười là chính, nhưng đoạn khác thì nói rằng truyện tranh của phương Tây mang màu sắc tuyên truyền chính trị, gây tác động lớn đến người dân Âu châu và Mĩ! Còn truyện tranh của Trung Quốc thì mang tính giáo dục công chúng, đặc biệt là dạy viết và đọc. Truyện tranh Trung Quốc nói về cuộc sống và phát ngôn của các nhân vật vĩ đại Trung Hoa, và qua đó mang chữ đến những người dân mù chữ hay bán mù chữ. Đến một đoạn cuối của đề thi, người soạn đề cho biết hồi nào đến giờ việc truyền bá kiến thức và văn hóa diễn ra theo hướng từ phương Tây đến phương Đông, nhưng ngày nay nhờ truyện tranh của Đài Loan, Hồng Kông và Singapore, sự "bất cân đối" đang dần dần được chỉnh sửa.
Nếu đọc kĩ, có thể nói hầu như đoạn văn nào cũng có vấn đề. Những vấn đề về nội dung, cú pháp, thậm chí văn phạm có thể tìm thấy trong bất cứ đoạn văn nào. Không biết các bạn thì sao, chứ đứng trên quan điểm viết văn khoa học, tôi có thể nói rằng cấu trúc của toàn bộ bài văn (câu hỏi) không tốt, nội dung có phần sai lệch, và quan trọng hơn hết là tiếng Anh không chuẩn, thậm chí sai chính tả. Chúng ta thử đọc qua vài đoạn để thấy nhận xét trên của tôi có cơ sở.
Về nội dung, có thể đặt vấn đề ngay từ câu đầu (““In the West, cartoons are used chiefly to make people laugh”). Tôi không nghĩ tranh truyện của phương Tây chủ yếu làm cho người ta cười đâu. Nói đến chủ yếu (chiefly = almost entirely), tức là một cách định lượng trên 95% truyện tranh phương Tây chỉ pha trò thì chắc không đúng, bởi vì rất rất nhiều truyện tranh có nội dung nghiêm chỉnh (cũng có khi bạo động), nhất là truyện tranh dành cho trẻ em. Nhưng điều quan trọng là sau câu văn mở đầu nói là truyện tranh phương Tây chỉ làm cho người ta cười, thì câu văn trong đoạn văn thứ hai lại viết truyện tranh phương Tây là có nội dung … tuyên truyền! Ở phương Tây, người dân rất ghét “propaganda” (tuyên truyền). Họ dùng truyện tranh và biếm họa để châm biếm, chứ không phải tuyên truyền. Có lần kí giả Úc còn dám vẽ biếm họa với thủ tướng Úc như con chó xù của Tổng thống George W. Bush!
Một nội dung khác cũng buồn cười không kém là mâu thuẫn trong 2 đoạn văn. Chẳng hạn như một đoạn văn đầu thì viết rằng truyện tranh phương Tây là tuyên truyền chính trị, nhưng đoạn văn phía dưới thì viết là truyện tranh Trung Quốc cũng giáo dục con người. Điều lạ lùng ở câu văn này là tác giả vào đề bằng câu “Unlike most American and European cartoons …”! Không tin? Nguyên văn thế này:
“Unlike most American and European cartoons, however, many Chinese cartoon drawings in the past have also attempted to educate people, especially those who could not read and write.” (Không giống như phần lớn truyện tranh Mĩ và Âu châu, nhiều truyện tranh Trung Quốc trong quá khứ cũng cố gắng giáo dục công chúng, đặc biệt là những người không đọc và viết được). Đã "không giống" thì sao "cũng" được?
Chú ý chữ “also” (cũng). Nếu also, thì người đọc hiểu là truyện tranh Trung Quốc cũng tuyên truyền chính trị! Nhưng không, câu văn thứ 2 cho biết truyện tranh Trung Quốc mang tính giáo dục! À, vậy truyện tranh phương Tây cũng mang tính giáo dục? Thế thì một trong hai mệnh đề của đề thi này phải sai về ý nghĩa?
Có thể nói toàn bộ đề thi là những ý tưởng lôm côm, lặp đi lặp lại cứ như là kinh kệ. Để chứng minh cho nhận xét đó, tôi mời các bạn đọc 3 câu văn sau đây chỉ nói đến một ý duy nhất là truyện tranh Trung Quốc có nội dung truyền bá tư tưởng của các nhà hiền triết Trung Hoa. Câu đầu là “The cartoons themselves have thus served to illustrate the teachings of the Chinese sages in a very attractive way”. Nhưng hình như tác giả sợ người đọc quên, nên phía dưới lại viết tiếp “In addition to commenting on serious political and social matters, Chinese cartoons have aimed at spreading the traditional Chinese thoughts and culture as widely as possible among the people.” Ngạc nhiên thay, tác giả vẫn chưa “tha” độc giả, nên “bồi” thêm một câu khác cũng y chang ý tưởng: “Thus, through cartoons, the thoughts and teachings of the old Chinese philosophers and sages …” Viết văn khoa học mà như thế này là bị từ chối ngay, bởi vì nó mang tính xem thường độc giả như là con nít, nên cứ lải nhải một ý tưởng làm mất thì giờ người đọc. Cũng xin chú ý cách dùng mạo từ sai văn phạm ở các câu văn này (“the teachings of the Chinese sages”, hay “the traditional Chinese thoughts and culture”)!
Còn cách hành văn thì chỉ có thể nói là thiếu chuẩn mực và rườm rà. Có câu văn phức tạp một cách không cần thiết. Ví dụ như câu văn “Today, however, Chinese cartoons have an added part to play in spreading knowledge” có cụm từ “an added part to play” vừa mù mờ, vừa – nói theo tiếng Anh là – distraction. Ngay cả cụm từ “To play in spreading knowledge” tuy không sai về văn phạm, nhưng là cách nói không chuẩn tiếng Anh, mà rất ư là … Việt Nam. Ngoài ra, chữ however ở đây rất vô duyên, bởi vì nó chẳng có ý nghĩa transition từ đoạn văn trước nào cả.
Không có một câu văn nào để có thể nói là hay cả. Vào đầu, câu văn “In the West, cartoons are used chiefly to make people laugh”, người soạn đề thi dùng trạng từ chiefly là một ngạc nhiên. Tôi đoán tác giả muốn nói rằng ở các nước phương Tây, truyện tranh được sử dụng chủ yếu làm cho người ta cười. Tiếng Anh có nhiều trạng từ có nghĩa “chủ yếu”, như mainly, chiefly, primarily, largely, mostly, principally, first and foremost, v.v… nhưng nghĩa của chúng thì không hẳn giống nhau. Từ điển tiếng Anh cho biết chiefly có nghĩa là “almost entirely” (tức là hầu như tất cả). Bởi vì chiefly xuất phát từ chief (có nghĩa là sếp), nên ít được sử dụng hơn các từ khác. Nếu tôi là người soạn tôi sẽ viết “In the West, cartoons are primarily used for entertainment”.
Câu văn sau thì hơi … lạ. Tác giả viết “The important feature of all these cartoons is the joke and the element of surprise which is contained.” Có 2 vấn đề ở đây. Thứ nhất, người đọc kĩ sẽ hỏi “The feature” ở đây là feature gì, bởi vì trước đó chưa có nói đến feature nào cả! Ngoài ra, “the element of surprise” là element nào, vì chưa có yếu tố nào được đề cập trước đó! Thứ hai, về nội dung thì lặp lại ý của câu văn trước, tức là không cung cấp thêm thông tin nào cả. Câu trước thì nói là làm cho người ta cười, câu hai thì nói đặc điểm quan trọng là làm trò cười. Nói tóm lại, câu này có vấn đề về dùng mạo từ và ý nghĩa thì thiếu tính liên tục và không cho thêm thông tin.
Đến câu thứ ba “Even though it is very funny, a good cartoon is always based on close observation of a particular feature of life and usually has a serious purpose” thì hoàn toàn thừa, và không có cấu trúc logic. Câu văn này cũng chẳng có cung cấp thêm thông tin nào. Cách viết cũng không chuẩn: ở câu văn thứ 2 thì viết “The important feature”, nhưng câu thứ 3 thì “A particular feature”! Câu văn này rất tiêu biểu cho cách viết của người Việt, tức là nhập 2 ý thành một (“is always based on close observation of a particular feature of life and usually has a serious purpose”), làm cho người đọc rất khó hiểu, chẳng biết tác giả muốn nói cái gì. Thật vậy, người ta phải hỏi “a particular feature of life” là cái gì, và nó có liên quan gì đến “a serious purpose”? Người ta cũng phải hỏi tại sao dùng “Even though” (ngay cả)?
Chúng ta thử đọc đoạn văn sau đây: “Until recently, the transfer of knowledge and culture has been overwhelmingly from the West to the East and not vice versa. By means of cartoons, however, publishing companies in Taiwan, Hong Kong and Singapore are now having success in correcting this imbalance between the East and the West.” Thấy gì từ đoạn văn này? Tôi phải hỏi làm sao có chuyện “transfer of culture” được? Tôi chỉ nghe và biết có “Transmission of culture”, chứ không có nghe hay đọc “transfer of culture”. Tuy nhiên, “transfer of knowledge” thì có. Cách viết này cho thấy người soạn đề thi bất cẩn khi dùng từ và … lười biếng. Lười biếng ở chỗ dùng danh từ transfer để nói đến cả hai đối tượng! Từ lười biếng dẫn đến sai lầm hơi ngớ ngẩn. Kế đến là câu “correcting this imbalance between the East and the West” là không rõ nghĩa, thậm chí sai. Imbalance là mất cân đối. Không rõ nghĩa vì đọc câu văn xong, người ta phải hỏi “this imbalance between the East and the West” là mất cân đối giữa Đông và Tây là mất cân đối về cái gì? Câu đầu, tác giả đề cập đến xu hướng – trend chuyển gia kiến thức từ Tây sang Đông, mà xu hướng thì không đi với chữ imbalance được. Tại sao câu đầu từ thứ tự là West rồi đến East, nhưng đến câu sau thì đảo ngược trật tự sang East rồi đến West. Đây là một biểu hiện của sự bất cẩn khi soạn đề thi!
Có khi tác giả quên bỏ dấu phẩy, hay bỏ dấu không nhất quán. Chẳng hạn như trong câu “Until recently, the transfer of knowledge …” tác giả bỏ dấu phẩy đúng chỗ (sau cụm từ mang tính thời gian until recently), nhưng đến câu “Nowadays cartoons are often used to make short”, tác giả … quên bỏ dấu phẩu sau chữ nowadays! Một lỗi lầm khó chấp nhận, nhất là đây là một đề thi mang tính làm gương.
Thật ra, tôi có thể chỉ ra thêm khoảng chục vấn đề khác, nhưng thiết tưởng bao nhiêu đó cũng đủ để chứng minh rằng đề thi đã được soạn thiếu cẩn thận, không chuẩn về mặt tiếng Anh, mà nội dung thì cũng rất … lôm côm. Điều ngạc nhiên là một đề thi mang tính giáo dục khách quan, nhưng lại hàm ý tuyên truyền cho ... “nước lạ”. Thật ra, nói vậy cũng không công bằng, vì sinh viên học sinh ta cần có kiến thức từ nhiều nguồn, và Trung Quốc là nước quan trọng để biết. Nhưng với nội dung lệch lạc như thế tôi e rằng sẽ gieo một sự thiếu khách quan cho các em. Ngoài ra, và cách hành văn kém chuẩn mực như thế thì thật là đáng tiếc.
GS. Nguyễn Văn Tuấn
- English CD 2010 Answers
- Dap an mon Hoa CD khoi A-B 2010
- Đáp án đề thi Cao đẳng môn Toán khối A, B, D năm 2...
- Đáp án môn Lý khối A, môn Sinh khối B - đề thi Cao...
- Sinh B - CD 2010
- Vat li khoi A-CD 2010
Cám ơn bạn đã tạo ra blog này. Rất hữu ích cho học sinh và sinh viên.
Trả lờiXóa